Wat zou het goed geweest zijn als we dit jaar extra aandacht hadden kunnen besteden aan 4 en 5 mei. Want nu zijn er nog mensen die zelf de oorlog en de bevrijding hebben meegemaakt. Zij zijn de laatste levende getuigen van deze gebeurtenissen. Zij hadden, misschien wel voor het laatst, hun verhaal kunnen vertellen.
Steeds vaker moeten we het hebben van foto’s, voorwerpen en dagboeken. En van oorlogsfilms en -romans. Daar is natuurlijk niets mis mee. Maar het is mooier om rechtstreeks te kunnen putten uit de bron en de mensen die het hebben meegemaakt zelf te horen praten.
Zelf ben ik twee keer in Auschwitz geweest, het concentratiekamp in Polen, waar honderdduizenden Joden zijn vergast. De voorwerpen die daar zijn, koffers met labels, kammen, brillen, maken al heel veel indruk. Een barak, een gaskamer, de muur waartegen pater Maximiliaan Kolbe is doodgeschoten… Wat voor mensen zijn het geweest die dit hebben bedacht en uitgevoerd. Onvoorstelbaar!
De mensen die dit niet hebben overleefd, dat zijn de echte getuigen, zij hebben alles meegemaakt tot het bittere einde. En dan de mensen die het wel overleefd hebben en verder moesten met dit trauma en een knagend schuldgevoel omdat zij wel en zoveel anderen niet in leven bleven.
Maar laten we het hebben over de mensen in onze dorpen, over de dingen die zij hebben gedaan om mensen uit handen van de bezetter te houden… Ook hier hebben mensen hun verzetsdaden met hun dood moeten bekopen. Ook hier zijn mensen omgekomen omdat ze op het verkeerde moment op de verkeerde plaats waren… Zij allen worden herdacht op 4 mei.
Ik zal het missen: de bijeenkomst in de kerk met de kinderen en met het laatste optreden van Brio, de tocht langs de monumenten, de Last Post, de stilte, het Wilhelmus en daarna het samenzijn in De Brink… We mogen niet vergeten wat er gebeurd is in de oorlogsjaren.
Laten we ons die gebeurtenissen steeds in herinnering blijven roepen, aan de hand van verhalen, foto’s, voorwerpen, dagboeken… opdat er nooit meer zoiets zal gebeuren!